Kruis en mol

De vijflijnige balk is het duidelijkst als je alleen stamtonen noteert,
de tonen c, d, e, f, g, a en b.
Het noteren van tussentonen is iets lastiger.

Je weet dat de namen van de tussentonen zijn afgeleid van de stamtonen. Het notenschrift werkt eigenlijk hetzelfde. Als je de toon fis wilt opschrijven, dan noteer je de toon f. Vervolgens zet je er een tekentje voor, waarmee je aangeeft dat je niet de f, maar de fis bedoelt. Dit voorteken heet kruis.

Als je de toon ges wilt opschrijven, dan noteer je de toon g. Vervolgens zet je er een tekentje voor, waarmee je aangeeft dat je niet de g, maar de ges bedoelt. Dit voorteken heet mol.

Hier zie je iets bijzonders. Fis en ges klinken even hoog, maar je noteert ze op een andere hoogte. Je kunt deze twee namen dan ook niet zomaar door elkaar gebruiken. Verderop hierover meer.

Het herstellingsteken

Naast kruis en mol bestaat er een derde voorteken, het herstellingsteken. Waar zou dit teken voor kunnen dienen? Je ziet het herstellingsteken staan in onderstaand notenvoorbeeld vóór de vierde noot.

Notatieregels voortekens

De volgende regels gelden bij het gebruik van voortekens. Als je een voorteken schrijft, dan blijft deze geldig gedurende de hele maat en alleen voor die hoogte. Na een maatstreep geldt het voorteken niet meer. In een nieuwe maat moet je het voorteken dus opnieuw noteren.

Maar wat nu als je in dezelfde maat na een fis weer een f wilt laten klinken? Gebruik dan het herstellingsteken. Dit teken heft een kruis of mol weer op.

Kruisen en mollen kunnen overigens ook vooraan de balk staan. Hierover later meer.

<inhoudsoverzicht>

Bovenstaande tekst (copyright) is afkomstig uit de 2e druk van het boek
Muziek, kort en bondig geschreven door Paul Bronkhorst.
U mag de teksten, tekeningen en notenvoorbeelden uit dit boek vrij gebruiken, indien u:
- deze zonder enige wijziging geheel of gedeeltelijk overneemt;
- de bron volledig vermeldt
(titel en auteur bij tekstovername, tekenaar bij overname tekeningen);
- op geen enkele wijze hieraan verdient of vergoedingen ontvangt
(geen readers of enig commercieel belang).